Hoe weeg je de nadelen van milieumaatregelen af?
De Correspondent plaatste een artikel van Tamar Stelling over een idee om de nadelen van maatregelen voor een beter milieu in kaart te brengen. Bijvoorbeeld heeft het plaatsen van een windmolen nadelen doordat er vogels tegenaan vliegen, omdat er veel grondstoffen nodig zijn om de molen te maken en omdat je natuur opoffert om de molen ergens neer te zetten. Daarbij refereert ze aan een concept waarmee de systeemgrenzen van de planeet in kaart worden gebracht en de mate waarin die systeemgrenzen al worden overschreven.
Stockholm Planetary Boundaries
Stockholm Planetary Boundaries
Een simpel spindiagram met negen assen, klimaat, biodiversiteit, ozon, zoetwatergebruik en nog zo wat, representeert de grootste mondiale milieuproblemen. Elke milieumaatregel zou dan vergezeld moeten gaan van een weergave van de impact op deze problemen. De grenzen op planetaire schaal worden voor een aantal aspecten al lang overschreden, dus het artikel is niet erg hoopvol over de toekomst. Maar het vestigt terecht de aandacht op de nadelen van de voordelen.
Eerder gehoord?
De Planetary Boundaries geven snel inzicht in de nadelen, als je een maatregel tenminste kunt scoren op de assen van het diagram. Dat is minder gemakkelijk dan het lijkt. Impact ja, maar hoeveel? Er gaan vogels dood die tegen de wieken van een windmolen aanvliegen. Maar hoeveel, en welke en in welke mate draagt dat bij aan een afname van de biodiversiteit? En heel veel windmolens, wat gebeurt er dan? In Nederland hebben we een stelsel van milieu-effect rapportages voor grotere projecten. Hierbij worden alle effecten in kaart gebracht. Verder is het instrument Life Cycle Analysis (LCA) een beproefde methode om op nog meer dimensies de effecten van allerlei activiteiten en producten in kaart te brengen. Het concept van Planetary Boundaries voegt hier een idee aan toe, namelijk de draagkracht van de planeet en de grenzen aan planetaire milieueffecten.
Systeemgrenzen
Maar het is niet zo duidelijk waar die grenzen liggen. Bijvoorbeeld kost de productie van een windmolen nogal wat emissie van CO2. Het duurt zo'n twee jaar voordat een windmolen die emissie heeft 'terugverdiend'. Daarna levert hij een bijdrage aan het verminderen van de CO2 uitstoot. De grenzen die de planeet voor CO2 emissie kan hebben zijn in Parijs vastgelegd. Voor andere aspecten is dat minder duidelijk. Bovendien hangt de opwarming van de aarde niet alleen af van CO2 maar ook van methaan en andere broeikasgassen. Hoe diffuser het deelsysteem, hoe lastiger een nadeel te beoordelen op de schaal van de planeet. Daarmee is het een goed gedachtenexperiment, maar kan een LCA of een m.e.r. veel meer praktisch en lokaal de nadelen ten opzichte van de voordelen bepalen.
Beoordeling
Daar komt bij dat het geen mathematische afweging is. Er spelen tal van belangen die in de afweging om iets wel of niet te doen een rol spelen. Ga je plastic uit zee vissen, vang je ook dieren en diertjes. dat is een nadeel. Maar de communicatieve waarde van die actie weegt veel zwaarder dan de paar ton die nu is opgevist op het totaal van alle plastic dat in zee zwerft. Het is een illusie te denken dat je al het plastic in de Indische oceaan kunt opvissen. Maar je moet het toch doen om de mensheid er van te overtuigen dat zij moet stoppen met het lozen van plastic in zee.
